Köşe Mukavvasının Tamiri

Köşe mukavvası kopmuş ise köşeye uygun mukavva montajlanmak sureti ile onarım yapılır.

Ø  Öncelikle hasarlı kısımdan düz bir kesim yapılır

Ø  Parça mukavva ve kapak köşesi birbirine geçmeli olacak Şekilde yarım kesim yapılır. Geçmeli kısımlar birbirine oturtularak yapıştırma işlemi yapılır. Daha sonra üzeri uygun cilt bezi ile kaplanır.

Sırt Mukavvası Kenarlarının Onarımı

Sırt mukavvasının kenarları deforme olmuşsa aynı cins cilt bezi veya Şeffaf folyo ile koruyucu kanat askısı yapıştırılarak tamir edilir. Kanat askısının kitap sırtına gelen kısmı sırt ölçüsünden daha büyük (içe katlanacağı için muhat boşlukları kadar) olmalıdır.

Ø  Kanat askısı kitap sırtına yapıştırılır.

Ø  Askının uç kısımları kapak mukavvasının içine doğru katlanır ve yapıştırılır

Ø  Istaki ile bastırmak sureti ile tam yapışma sağlanır.

Sırt Mukavvasının Değiştirilmesi

Sırt mukavvası onarılamayacak düzeyde tahrip olmuş kitaplar için yeni sırt mukavvası takma işlemi yapılır. Sırt mukavvası yine kapak mukavvasının kalınlığına eşit mukavva veya Kraft kâğıdından yapılmalıdır.

Ø  Sırt mukavvası yan kâğıdının altından makas veya maket bıçağı yardımı ile kesilir. Yan kâğıdının kapak mukavvasından ayrılmamasına dikkat edilir.

Ø  Geç blok sırtındaki fazla kâğıt ve tutkal atıkları maket bıçağıyla kazınmak suretiyle temizlenir.

Ø  Uygun kalınlıkta mukavva ya da Kraft kâğıdı cilt bezine yapıştırılır.

Ø  Cilt bezinin kenarları Kraft kâğıda kadar kısa kenarlarından kesilir.

Ø  Sırt mukavvası cilt bezine yapıştırılarak ıs taka ile üzerine bastırılır.

Ø  Yeni sırt mukavvasının açıkta kalan kısımları sırt bölgesi haricinde tutkallayarak kitabımızın sırt kısmına taşlanır.

Ø  Taslama işleminden sonra ıs taka ile sıkıştırma yapılır.

Ø  Son işlem olarak dışta kalan kulaklar içe doğru katlanarak yan kâğıdının üzerine yapıştırılır. Yan kâğıt ile kapaklar arasına mumlu kâğıt koyulur. Ağırlık altında kurumaya bırakılır.

Yeniden Kapak Yapma

Düzgünlüğü bozulmuş ya da bir kısmı deforme olmuş kapaklarda kapağın tamamını değiştirmek yerine düzeltme yöntemi yoluna gidilerek tamir edilebilir. Ancak tamir yoluna gidilemeyecek kadar kötü durumda olan kapaklar yenisi ile değiştirilmelidir. Burada dikkat edilecek en önemli husus kitabın orijinaline en uygun kapağı hazırlayabilmektir.

Kapak Tamir Yöntemleri

Kapak tamirinde kullanılan yöntemler, eski kapağı sağlamlaştırmak ve yeniden kapak yapmak Şeklinde iki bölüme ayrılmaktadır.

Eski Kapağı Sağlamlaştırma

Kapak sağlamlaştırmada farklı yöntemlerden yararlanılır.

Kapak Menteşesinin Sağlamlaştırılması

Ø  Kapak menteşesindeki gevşemeler tutkal plastik, metal ya da ahşap Şişler ve tutkal yardımı ile tamir edilir.

Ø  Tamir için gerekli araç ve gereçler ıs taka, ahşap, metal ya da plastik Şişler, tutkal ve mumlu kâğıttır.

Ø  Kitap dik vaziyette bir elle tutulur. Diğer elle daha önceden tutkala bulanmış Şiş kitabın gevşek olan menteşesinden tarafa dik vaziyette sokulur. Tutkalın iş yazı alanlarına taşmaması veya damgalamasına dikkat edilir.

Ø  Tutkallama işlemi bittikten sonra ıs taka ile sıkıştırma işlemi yapılır.

Ø  Gerekiyorsa aynı işlem diğer taraf için de yapılmalıdır.

Ø  Tüm işlemler bittikten sonra kapak içine tutkalın iç bloğa bulaşmasını engellemek amacı ile mumlu kâğıt yerleştirilir.

Ø  Bu işlemden sonra kitap üzeri ağırlık yerleştirilerek kurumaya bırakılır.

Kapak Köşelerinin Tamiri

Köşeleri deforme olmuş kapaklar cilt bezinde herhangi bir kayıp yoksa yapıştırarak ve Şeffaf folyo yardımı ile onarılır. Eğer cilt bezinde bir kayıp varsa aynı renk cilt bezinden kesilen parçalar yardımı ile onarılır.

Ø  Yıpranmış kısım zamk yardımı ile yapıştırılır.

Ø  Yapıştırılan kısmın üzerine ağırlık konularak kuruması sağlanır.

Ø  Kuruyan köşeye kesilmiş köşe koruyucusu düz tarafı dışa gelecek Şekilde yapıştırılır.

Ø  Dışta kalan kısımlar içeri doğru kıvrılarak yan kâğıdının üzerine yapıştırılır

Ø  Istaki ile bastırılarak sıkıştırma işlemi yapılır

Geç Bloktan Kopmuş Yan Kâğıdı Tamiri

Ø  Boyu yan kâğıdı büyüklüğünde bir parça yeni yan kâğıdı kesilir.

Ø  Kesilen parça kitap sırtına yapıştırılır.

Ø  Üst kısımda kalan parçaya altına mumlu kâğıt konularak tutkal sürülür.

Ø  Tutkallanan yan kâğıdı kapak kısmına yapıştırılır.

Ø  Arasına mumlu kâğıt konularak ağırlık altında kurumaya bırakılır.

Yeni Yan Kâğıdı Takma

Tamiri mümkün olmayan durumlarda yan kâğıdını yeniden takmak gerekir. Bu durumda yan kâğıdı kapağa ve iç bloğa zarar vermeyecek Şekilde sökülüp hazırlanan yeni yan kâğıdı ile değiştirilir.

Yan kâğıdı takma hakkında iç blok hazırlama ve taslama modüle başvurunuz.

KAPAK TAMİRİ

Kapak mukavvasında meydana gelen deformasyonlar zamanla iç bloğa da etki ederek kitabın tamamen bozulmasına hatta kullanılamayacak duruma gelmesine sebep olur. Bu yüzden kapakta meydana gelmiş olan yırtılma, çizilme, parça kopması, yazıların silinmesi gibi durumlarda mutlaka kapağın sökülerek yenilenmesi ya da tamir yoluna gidilerek düzeltilmesi ve sağlamlaştırılması gerekmektedir. Kapak üzerinde kısmi ve kurtarılabilir deformasyonlar var ise kapağı değiştirmek yerine bozuk kısımlarını tamir etmek ve zayıf kısımları güçlendirmek gereklidir.

Kitaplarımızı raflarda dikine ve yan yana saklamalıyız. Kitaplarımı kullanmadığımız zamanlarda yatay pozisyonda bırakırsak zamanla bulundukları yerin Şeklini almaya çalışacak ve kapak mukavvası başta olmak üzere kitabın tamamında bir bükülme olacaktır.

Kâğıt gün ışığından etkilenen bir malzemedir. Bu yüzden kitaplar kullanılmadığı zaman gün ışığından uzak tutulmalıdır.

Rutubet (nem) kâğıdın ve mukavvanın en çabuk etkilendiği ortamdır. Bu yüzden kitaplar havadar ve rutubeti az olan yerlerde muhafaza edilmelidir.

Kitaplar kullanılmadığı zaman atölye, iş ortamı, tozlu ve kirlenebileceği ortamlardan uzak tutulmalıdır.

Baskısı yıpranmış kitaplar silinerek yeniden basılır ya da yeni kapak yapılır, herhangi bir leke kir var ise temizleme yöntemiyle temizlenir.

Düzgünlüğü bozulmuş ya da bir kısmı parçalanmış kapaklarda kapağın tamamını değiştirmek yerine düzeltme yöntemi yoluna gidilerek tamir edilebilir.

Aşırı yıpranmış kapaklar tamamen sökülerek yenisi ile değiştirilmelidir.

YAN KÂĞIDI TAMİRİ

Yan kâğıdı, iç blok kâğıdına oranla daha dayanıklı bir kâğıt olmasına rağmen, kitabın çok açılıp kapanması sonucu yıpranır. Kapak mukavvası ile iç blok arasında birleştirici vazifesi gördüğünden en çok yük yan kâğıtlara binmektedir. Genellikle kitabın sırt bölgesine yakın kısımlarında fazla yüklenme olduğundan buralardaki aşınma diğer bölgelere nazaran daha fazla olmaktadır. Yıpranan yan kâğıt değiştirilmek ya da desteklenmek sureti ile tamir edilir.

Hasar görmüş yan kâğıtları, bu kısımlarına parça eklenerek ya da iç bloğa zarar vermeden sökülebiliyorsa tamamen değiştirilerek tamir edilir.

Yan Kâğıdı Tamir Yöntemleri

Yan kâğıt kitabın doğru açılıp kapanmasını ve iç bloğun korunmasını sağlar. Yan kâğıdı genellikle kapak menteşesi (muhat boşluğu) kısmından aşırı açılıp kapanma ve yanlış kullanımlar neticesinde patlama ve yırtılma yapar.

Yan kâğıdı tamir edilebilecek düzeyde ise yapıştırma ve ekleme yolu ile tamir edilir ancak tamamen deforme olmuş ise mutlaka sökülüp yeni yan kâğıdı ile değiştirilmelidir.

Eski Yan Kâğıdını Sağlamlaştırma

Yıpranmış yan kâğıdı iki yöntemle onarımı yapılır.

Yıpranmış Yan kâğıdı Menteşesinin Onarılması

Yan kâğıdının en çok yıpranan kısmı olan menteşe kısmına ilave bant veya sağlam kâğıt yapıştırarak tamir edilir.

Ø  Yan kâğıdı ebadına uygun ölçüde bant kesilir.

Ø  Bandın bir tarafı açılır. Açılan kısım ikiye katlanır. Yapışkan kısım üstte kalmalıdır.

Ø  Yapışmayan kısım iç bloğun üzerine konur bir cetvel yardımı ile tam dibe kadar yanaştırılır. Üstte kalan yapışkan kısım ise kapak kısmındaki yan kâğıdı üzerine yapıştırılır.

Ø  Cetvelin altında kalan kısmın yapışkanı açılır

Ø  Istaki ile iç blok üzerindeki yan kâğıdına yapıştırılır.

Ø  Aynı işlem kâğıt ve zamk kullanarak da yapılabilir.

İç Blok Tamiri

Kullanım hatalarından dolayı meydana gelen iç blok deformasyonu mümkün olan en kısa zamanda tamir edilmeli ya da iç blok sökülerek yeniden ciltlenmelidir. İç blokta meydana gelen dağılma, yırtılma, esneme ve kopmalar kitap sayfalarının daha çabuk ayrılması, kopması ve kaybolmasına sebep olur. İç blok tamiri gerektiren en önemli hâllerin başında, Amerikan cilt yapımında kullanılan tutkalın uzun ömürlü olmamasından dolayı sayfaların birer birer ya da bloklar hâlinde iç bloktan ayrılması gelir.
Kitap okurken açılmış olan sayfaların kitap sırtına bağlı olduğu orta kısımlarından elimiz ile bastırmamalı, kitabın sadece okuduğumuz tarafı öne gelecek şekilde diğer sayfalarını arkaya doğru kıvırmamalıyız.
Kitaplarımız kâğıt esaslı ürünler olduklarından bulundukları yerlerde rutubetin az olması, direkt güneş ışığına maruz bırakılmaması ve tozlu ortamlardan uzak tutulması gerekmektedir.